بارداری فرایندی پیچیده و ظریف است که به هماهنگی دقیق بین رحم، تخمک، اسپرم، وضعیت ایمنی بدن، سطح هورمون‌ها و شرایط ژنتیکی وابسته است. در بعضی از زوج‌ها، با وجود تلاش‌های مکرر برای بارداری، فرایند لانه‌گزینی جنین در رحم با شکست مواجه می‌شود یا بارداری به صورت مکرر پایان می‌پذیرد. در چنین مواردی، پزشک ممکن است تشخیص دهد که فرد دچار شکست مکرر لانه گزینی RIF یا سقط مکرر شده است.
در این مقاله، به بررسی علمی و دقیق دلایل این دو مشکل پرداخته و راهکارهای تشخیصی و درمانی مؤثر را معرفی می‌کنیم.
اصطلاح RIF (Recurrent Implantation Failure) به شرایطی گفته می‌شود که در آن، با وجود انتقال مکرر جنین‌های با کیفیت بالا طی سیکل‌های کمک باروری (مانند IVF یا ICSI)، جنین در رحم جای نمی‌گیرد و بارداری شکل نمی‌گیرد. این مشکل معمولاً زمانی مطرح می‌شود که فرد دست‌کم سه بار با انتقال جنین خوب، موفق به بارداری نشده باشد.
شکست مکرر لانه گزینی RIF یکی از علت‌های شایع ناباروری‌های پیشرفته در زنان است که نیاز به بررسی‌های تخصصی دارد.
سقط مکرر به از بین رفتن خودبه‌خودی بارداری، معمولاً در سه‌ماهه اول، در سه بار یا بیشتر پشت سر هم گفته می‌شود. برخلاف شکست لانه‌گزینی که بارداری اصلاً آغاز نمی‌شود، در سقط مکرر، بارداری شکل می‌گیرد اما ادامه پیدا نمی‌کند.
این دو مشکل از نظر فیزیولوژیک متفاوت هستند، اما علل مشترکی نیز دارند و گاهی درمان‌های مشابهی برای آن‌ها استفاده می‌شود.
1. مشکلات ژنتیکی (Embryo or Parental Genetics)
در بسیاری از موارد، ناهنجاری‌های کروموزومی در جنین، حتی در صورت ظاهر سالم، باعث عدم لانه‌گزینی یا سقط زودهنگام می‌شوند. همچنین، اختلالات کروموزومی پنهان در یکی از والدین نیز ممکن است عامل اصلی RIF باشد.
✅ راه‌حل: انجام تست PGT-A روی جنین‌ها و آزمایش کاریوتایپ والدین.
2. اختلالات رحم (Uterine Anomalies)
ناهنجاری‌های ساختاری رحم مثل سپتوم، میوم‌های داخل رحمی، پولیپ آندومتر یا چسبندگی‌های ناشی از عفونت یا جراحی قبلی می‌توانند مانع لانه‌گزینی جنین شوند.
✅ راه‌حل: تصویربرداری سه‌بعدی رحم، هیستروسکوپی تشخیصی و در صورت نیاز، جراحی اصلاحی.
3. اختلالات هورمونی
عدم تعادل در سطح هورمون‌هایی مثل پروژسترون، پرولاکتین، یا تیروئید می‌تواند باعث آماده نشدن آندومتر و شکست لانه‌گزینی شود. سندروم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) نیز گاهی با RIF مرتبط است.
✅ راه‌حل: بررسی سطح هورمون‌ها در فاز لوتئال، تنظیم دارویی چرخه، و گاهی تحریک تخمک‌گذاری.
4. اختلالات ایمنی و انعقادی
یکی از علل مهم و کمتر شناخته‌شده شکست مکرر لانه گزینی RIF، واکنش نادرست سیستم ایمنی بدن به جنین است. وجود آنتی‌بادی‌های ضدفسفولیپید، فعالیت غیرطبیعی سلول‌های کشنده طبیعی (NK Cells)، و سایر اختلالات ایمونولوژیک می‌تواند باعث دفع جنین یا عدم پذیرش آن در رحم شود.
✅ راه‌حل: آزمایش‌های ایمنی‌شناسی پیشرفته، درمان با داروهای سرکوب‌کننده ایمنی، آسپرین یا هپارین در صورت نیاز.
5. کیفیت پایین جنین
حتی اگر جنین به ظاهر خوب باشد، ممکن است از نظر متابولیک یا کروموزومی دچار اشکال باشد. این مورد به‌ویژه در زنان با سن بالا یا مردان با اسپرم ضعیف بیشتر دیده می‌شود.
✅ راه‌حل: استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته مثل ICSI، انتخاب جنین با کمک Time-Lapse، و تست ژنتیکی پیش‌لانه‌گزینی.
6. فاکتورهای سبک زندگی و محیطی
چاقی، سیگار، مصرف الکل، استرس مزمن، تغذیه نامناسب، و خواب ناکافی از جمله عواملی هستند که روی کیفیت تخمک، رحم و پذیرش جنین تأثیر منفی دارند و ممکن است باعث شکست مکرر لانه گزینی RIF شوند.
✅ راه‌حل: اصلاح سبک زندگی، کاهش وزن، قطع مصرف دخانیات و الکل، و حمایت روانی مناسب.
شکست مکرر لانه گزینی RIF
👩⚕️ دکتر پگاه کرامتی، متخصص زنان، زایمان و نازایی، با بهره‌گیری از تجربه و دانش به‌روز در درمان ناباروری، آماده مشاوره، بررسی تخصصی و ارائه بهترین راهکارها جهت افزایش شانس بارداری موفق شما است.
شنبه تا چهارشنبه: صبح و بعدازظهر
پنج شنبه: صبح
شیراز، خیابان فلسطین، تقاطع معدل، ساختمان تابا، طبقه 4
شنبه تا چهارشنبه: صبح و بعدازظهر
پنج شنبه: صبح
شیراز، خیابان فلسطین، تقاطع معدل، ساختمان تابا، طبقه 4