فریز اسپرم یکی از روش‌های پیشرفته حفظ باروری است که برای ذخیره‌سازی اسپرم جهت استفاده در آینده به کار می‌رود. این روش به افراد این امکان را می‌دهد که در صورت مواجهه با شرایطی که ممکن است باروری را تحت تأثیر قرار دهد، اسپرم خود را حفظ کنند. فریز اسپرم به‌ویژه برای مردانی که قصد دارند در آینده فرزند داشته باشند اما به دلایل مختلف، از جمله بیماری‌های خاص یا درمان‌های پزشکی، در معرض خطر ناباروری هستند، کاربرد دارد. در این مقاله به بررسی دقیق فریز اسپرم و مراحل انجام آن می‌پردازیم.
۱. جمع‌آوری نمونه اسپرم
اولین مرحله در فریز اسپرم، جمع‌آوری نمونه اسپرم از فرد است. این کار معمولاً از طریق انزال و در یک محیط استریل انجام می‌شود. نمونه اسپرم در یک آزمایشگاه تخصصی باروری جمع‌آوری می‌شود. در صورتی که فرد قادر به ارائه نمونه اسپرم از طریق انزال نباشد، روش‌های دیگری مانند استخراج اسپرم از بیضه‌ها (TESA یا TESE) ممکن است مورد استفاده قرار گیرد.
۲. ارزیابی کیفیت اسپرم
پس از جمع‌آوری، نمونه اسپرم از نظر کیفیت مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. آزمایش‌هایی برای بررسی تعداد اسپرم‌ها، میزان تحرک آن‌ها و سلامت کلی اسپرم انجام می‌شود. این مرحله برای اطمینان از کیفیت مناسب اسپرم جهت فریز و استفاده‌های بعدی بسیار مهم است. در صورتی که کیفیت اسپرم پایین باشد، ممکن است نیاز به جمع‌آوری چندین نمونه برای افزایش احتمال موفقیت در آینده وجود داشته باشد.
۳. آماده‌سازی اسپرم برای فریز
پس از ارزیابی کیفیت، اسپرم‌ها برای فریز آماده می‌شوند. در این مرحله، اسپرم‌ها با استفاده از مواد محافظتی خاصی به نام “کرایوپروتکتانت” پوشش داده می‌شوند. این مواد به اسپرم کمک می‌کنند تا در فرآیند انجماد، دچار آسیب نشوند. کرایوپروتکتانت‌ها از اسپرم در برابر تشکیل کریستال‌های یخ که می‌تواند باعث تخریب سلول‌های اسپرم شود، محافظت می‌کنند.
۴. انجماد اسپرم
پس از آماده‌سازی اسپرم، نمونه‌ها به تدریج و به صورت کنترل‌شده سرد می‌شوند. این فرایند معمولاً در دستگاه‌های خاصی انجام می‌شود که به تدریج دمای اسپرم‌ها را کاهش می‌دهد تا به دمای نیتروژن مایع (-196 درجه سانتی‌گراد) برسند. اسپرم‌ها سپس در نیتروژن مایع ذخیره می‌شوند، جایی که می‌توانند برای مدت‌های طولانی، حتی دهه‌ها، بدون تغییر در کیفیت ذخیره شوند.
۵. ذخیره‌سازی در بانک اسپرم
پس از انجماد، نمونه‌های اسپرم در بانک اسپرم نگهداری می‌شوند. این مراکز تخصصی به صورت ایمن و تحت شرایط استاندارد، اسپرم‌های فریز شده را ذخیره می‌کنند. فرد می‌تواند در هر زمانی که نیاز داشته باشد، از اسپرم فریز شده خود برای روش‌های باروری مانند تلقیح داخل رحمی (IUI) یا لقاح آزمایشگاهی (IVF) استفاده کند.
۶. استفاده از اسپرم فریز شده
در زمانی که فرد تصمیم به استفاده از اسپرم فریز شده می‌گیرد، نمونه‌ها از بانک اسپرم به صورت تدریجی و کنترل‌شده ذوب می‌شوند. سپس اسپرم‌ها برای لقاح با تخمک در روش‌های باروری مانند IVF یا IUI مورد استفاده قرار می‌گیرند. بررسی‌های زیادی نشان داده‌اند که اسپرم‌های فریز شده، در صورت استفاده صحیح، می‌توانند درصد بالایی از موفقیت در باروری را حفظ کنند.
چه کسانی کاندید فریز اسپرم هستند؟
فریز اسپرم به‌ویژه برای افرادی که در معرض خطر ناباروری قرار دارند توصیه می‌شود. این گروه شامل:
مردانی که تحت درمان‌های سرطان مانند شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی قرار دارند.
افرادی با شرایط ژنتیکی که ممکن است به ناباروری منجر شوند.
مردانی با بیماری‌های خاص مانند اختلالات هورمونی یا بیماری‌های خودایمنی.
افرادی که تحت جراحی‌های پرخطر برای دستگاه تناسلی قرار می‌گیرند.
افرادی که تمایل به حفظ باروری خود برای آینده دارند.
نتیجه‌گیری
فریز اسپرم یک روش مؤثر و امن برای حفظ باروری در مردان است. این روش به افرادی که به دلایل پزشکی یا شخصی قصد دارند باروری خود را برای آینده حفظ کنند، این امکان را می‌دهد که در هر زمان از اسپرم‌های ذخیره شده استفاده کنند. با استفاده از فناوری‌های پیشرفته، اسپرم‌های فریز شده می‌توانند برای مدت‌های طولانی بدون کاهش کیفیت نگهداری شوند، و در صورت نیاز برای لقاح و ایجاد خانواده مورد استفاده قرار گیرند.
